تشکیل مراکز ثقل فیزیکی قدرت داعش در عراق و سوریه به شکل‌گیری ساز و کارهایی برای مهار و نابودی این تهدید در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و سیستمی منجر شد، اما ماهیت متفاوت بازی و منافع بازیگران ذینفع در چارچوب الگوی‌های متفاوت دوستی- دشمنی، این احتمال را ایجاد کرد که ساز و کارهای ایجاد شده در چارچوب کشمکش‌های قدرت نیز بکار گرفته شوند. بنابراین تأثیر ساز و کارهای مهار داعش بر مقیاس الگوی تخاصم‌های سنتی تأثیرگذار بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران، احتمالاتی چون استحاله درونی مجموعه امنیتی خاورمیانه، فرو‌پوشانی منطقه‌ایِ ناشی از ورود مستقیم قدرت‌های خارج از این مجموعه و از کار افتادن پویش درون‌زای آن را مطرح کرد. این احتمالات به طرح سؤالی بر این مبنا منجر شد که ساز و کارهای مهار داعش در عراق و سوریه چه تاثیری بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران دارند؟ از این رو بر مبنای مسائل موجود و سؤال پیرامون آنها، این فرضیه مطرح شد که تمام ساز و کارهای مهار داعش در عراق و سوریه در چارچوب مبارزه سیستمی با تروریسم بر امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران، تأثیر مثبت دارند، اما در بلند‌مدت و در چارچوب کشمکش‌های قدرت، بخشی از این ساز و کارها که خارج از کنترل ایران قرار دارند در حوزه‌های امنیتی و سیاسی دارای اثر منفی بر امنیت ملّی ایران هستند. برهمین اساس با استفاده از روش آمیخته، این مسائل توصیف و تحلیل و به سؤالات پیرامون آنها در قالب پنج فصل پاسخ داده شد. در فصل اول درباره کلیات تحقیق توضیح داده شد و در فصل دوم با هدف تحلیل بهتر یافته‌های تحقیق، مبانی نظری مجموعه امنیتی منطقه‌ای خاورمیانه، مرکز ثقل، روابط نیابتی، پارتیزان و نیروهای شبه نظامی موازی حامی دولت تشریح شدند. در فصل سوم سابقه وجودی داعش و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران توصیف شد و در فصل چهارم ساز و کارهای مهار داعش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. فصل پنجم به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از یافته‌ها براساس مبانی نظری طرح شده در فصل دوم اختصاص یافت.
